Listy przewozowe w transporcie

Jako osoba prowadząca firmę, na co dzień mamy do czynienia z ogromną ilością dokumentów. Sprzedając towary na odległość za pomocą firmy kurierskiej, liczba ta dodatkowo się zwiększa. Niezależnie od tego, musimy wciąż przykładać szczególną uwagę do każdego z nich. Typ dokumentu, który z pewnością często trafi w nasze ręce, to listy przewozowe. Stanowią one integralną część każdej przesyłki i umożliwiają jej sprawne przejście od nadawcy do odbiorcy. Czym dokładnie jednak jest list przewozowy? Jakie istnieją jego poszczególne rodzaje? Skąd go pobrać, jak go wypełnić? Odpowiedzi na te pytania znajdą Państwo w naszym artykule. Zapraszamy do lektury!

Czym jest list przewozowy?

Większość przesyłek, niezależnie od środka transportu, zawiera list przewozowy. Dokument ten ma kilka zastosowań, każde z nich istotne dla procesu tranzytu:

• Potwierdzenie zawarcia umowy między przewoźnikiem a nadawcą;
• Funkcję legislacyjną, w przypadku dochodzenia roszczeń;
• Informację o stronach transakcji;
• Informację o zawartości przesyłki;
• Instrukcje celne, przydatne dla urzędników w kontroli celnej;

Ponadto, listy przewozowe zazwyczaj tworzy się w czterech kopiach. Wydawane są one też w określonych kolorach:

• Oryginał (niebieski) — załączany do przesyłki, skąd dalej trafia do odbiorcy;
• Wtórnik (czerwony) — pozostaje u nadawcy;
• Ceduła (zielony) — przekazywany przewoźnikowi i towarzyszący mu podczas transportu towaru;
• Grzbiet (czarny) — pozostaje w miejscu nadania; używany dalej do celów administracyjnych;

Jakie istnieją rodzaje listów przewozowych?

Listy przewozowe oraz ich formy są różne zależnie od środka transportu danej przesyłki. Tutaj też możemy wyróżnić cztery różne typy.

CMR — transport drogowy

List CMR przygotowuje się, zgodnie z zasadami Konwencji CMR, w trzech egzemplarzach. Po jednym dla przewoźnika, nadawcy i odbiorcy. W tym przypadku to przewoźnik odpowiedzialny jest za sprawdzenie stanu rzeczywistego przesyłki. List przewozowy jest też dowodem zawarcia umowy, o ile przynajmniej jeden z krajów przystąpił do Konwencji CMR.

List przewozowy CMR ma też określone wytyczne wobec wymaganych na nim informacji:

1. a) miejsce i datę wystawienia;
2. b) dane nadawcy;
3. c) dane przewoźnika;
4. d) miejsce i datę przyjęcia towaru do przewozu oraz przewidziane miejsce jego wydania;
5. e) dane odbiorcy;
6. f) określenie rodzaju towaru oraz opakowanie, a także określenie towarów niebezpiecznych;
7. g) ilość sztuk towaru wraz z ich cechami i numerami;
8. h) wagę brutto lub inaczej wyrażoną ilość towaru;
9. i) koszty związane z przewozem (przewoźne, koszty dodatkowe, należności celne i inne koszty powstałe od chwili zawarcia umowy do chwili dostawy);
10. j) instrukcje służące do załatwienia formalności celnych i innych;
11. k) oświadczenie, że przewóz, bez względu na jakąkolwiek przeciwną klauzulę, podlega przepisom niniejszej Konwencji.

Air WayBill (AWB) — transport lotniczy

Jest to potwierdzenie zawarcia umowy między nadawcą a przewoźnikiem i przekazania towaru do transportu. Najczęściej wypełnia się trzy egzemplarze — jeden czerwony dla odbiorcy, niebieski dla nadawcy i zielony dla przewoźnika. Lotnicze listy przewozowe dzielą się na dwa typy: HAWB, czyli House Air WayBill oraz MAWB — Master Air WayBill.

W przypadku tego pierwszego — HAWB — to spedytor wystawia list przewozowy eksporterowi. Wystawiany on jest przy transporcie przesyłek skonsolidowanych w transporcie drobnicowym. Zawiera on też informacje o towarze — ilość, wymiary, zawartość oraz koszt.

Z kolei w wypadku MAWB, przewoźnik wystawia dokument, a spedytor wyznaczony jest jako nadawca. Stosuej się go również w przesyłkach skonsolidowanych, jednak takich, które przewożone będą do wspólnego miejsca rozładunku.

SMGS / CIM — transport kolejowy

Listy SMGS i CIM działają podobnie jak list AWB, czyli są potwierdzeniem zawarcia umowy. To, której wersji należy się trzymać, zależy od tego, przez jaki region transportujemy towar.

SMGS używany jest w krajach Europy Wschodniej (najczęściej rejonach byłego ZSRR) oraz Azji. Przygotowując list przewozowy SMGS, musimy przygotować sześć jego egzemplarzy, w języku angielskim oraz rosyjskim lub chińskim.

CIM natomiast funkcjonuje na obszarze Europy Zachodniej i Centralnej. Przygotowujemy pięć jego egzemplarzy w j. angielskim oraz jednym z trzech możliwych: niemieckim, francuskim lub włoskim.

Przewożąc towary między tymi dwoma strefami, należy mieć obie wersje dokumentu. Mając jednak na względzie ułatwienie biurokracji i minimalizację pomyłek, powstał wspólny list przewozowy SMGS/CIM. Polska funkcjonuje jako bufor między dwoma strefami, więc na jej terenie stosuje się oba listy. SMGS obowiązuje od wschodniej granicy Rzeczypospolitej, natomiast CIM od zachodniej.

Konosament — transport morski

Konosament, oprócz bycia listem przewozowym, ma jeszcze jedną funkcję. Mianowicie, może on być traktowany jako papier wartościowy – ergo, osoba posiadająca go może zarządzać towarem. Sam konosament jest wystawiany przez przewoźnika w dwóch kopiach – jedna dla nadawcy, a druga dla odbiorcy. Konosament może też być wystawiony imiennie, na okaziciela lub na uprawnioną stosownym podpisem osobę.

Wyróżnia się też kilka rodzajów konosamentów:

• Załadowania lub przyjęcia do załadowania
• Czysty – bez żadnych restrykcji
• Brudny — z nałożonymi restrykcjami
• Bezpośredni
• Liniowy lub czarterowy
• Przeładunkowy

Cyfrowe listy przewozowe — co to?

We wrześniu 2019 r. Konwencja CMR przyjęła nową formę wystawiania listów przewozowych – mianowicie, wersje cyfrowe. Wciąż służą one za potwierdzenie zawarcia umowy tak samo, jak wersje papierowe. Zamiast podpisów fizycznych, składa się autoryzowane podpisy elektroniczne na platformie eCMR.

Cyfrowe listy przewozowe są ogromnym ułatwieniem i sporym krokiem naprzód. Można uzyskać do nich dostęp od razu, co znacząco przyspiesza procesy administracyjne i finansowe. Faktury można wystawiać od razu po wystawie, co zapobiega niepotrzebnym, nierzadko kosztownym opóźnieniom. Ponadto, dzięki nim klienci mogą mieć wgląd w status swojej przesyłki.

Za przyjęciem cyfrowych listów przewozowych podpisało się już 26 państw, w tym Polska.